Με τον όρο παχυσαρκία περιγράφουμε την υπερβολική συσσώρευση λίπους σε διάφορες περιοχές του σώματος, σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζει αρνητικά την γενική υγεία του ατόμου. Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μια ιδιαίτερα ανησυχητική ιατρική κατάσταση διότι μπορεί να πυροδοτήσει σοβαρά προβλήματα υγείας όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η χοληστερίνη, που παλαιότερα απασχολούσαν μόνο τους ενήλικες. Η πάθηση αυτή έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην ψυχολογία και την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με έρευνες η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη.
Παχυσαρκία : Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
Ο ανθρώπινος οργανισμός για να αντεπεξέλθει καθημερινά, καταναλώνει ενέργεια. Η ενέργεια αυτή προσλαμβάνεται μέσα από τις τροφές. Όταν η κατανάλωση είναι μικρότερη από την πρόσληψη, η περίσσεια ενέργειας αποθηκεύεται με τη μορφή λίπους, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους.
Οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε παχυσαρκία είναι:
- Κακή Διατροφή: Η κατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία, μπορεί εύκολα να προκαλέσει αύξηση βάρους στο παιδί.
- Έλλειψη άσκησης: Τα παιδιά που δεν ασκούνται είναι πιο πιθανό να πάρουν βάρος επειδή δεν καίνε θερμίδες.
- Οικογενειακοί παράγοντες: Όταν ένα παιδί προέρχεται από μια οικογένεια με υπέρβαρα άτομα, έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει υπέρβαρο και το ίδιο.
- Ψυχολογικοί παράγοντες: Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών στρέφεται στην κατανάλωση φαγητού για να αντιμετωπίσει προβλήματα άγχους, ή οικογενειακής πίεσης κ.α.
- Παθήσεις: Η εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να οφείλεται σε ενδοκρινοπάθειες (υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing), σύνδρομα (Prader-Willi, Bardet-Bield), μετάλλαξη γονιδίων κ.α.
Παχυσαρκία : Ποιες οι επιπτώσεις στην υγεία του παιδιού;
Η παχυσαρκία μπορεί να έχει αντίκτυπο στη σωματική, κοινωνική και συναισθηματική υγεία του παιδιού. Ένα παχύσαρκο παιδί μπορεί να εμφανίσει:
- Διαβήτη τύπου 2
- Υψηλή χοληστερόλη και αρτηριακή πίεση.
- Μεταβολικό σύνδρομο
- Άσθμα
- Διαταραχές ύπνου
- Παραμορφώσεις σκελετού
- Καρδιαγγειακά νοσήματα
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Προβλήματα συμπεριφοράς και μάθησης
- Κατάθλιψη
- Τάσεις απομόνωσης
Παχυσαρκία : Πώς γίνεται η διάγνωση;
Δεν είναι όλα τα παιδιά παχύσαρκα ή υπέρβαρα επειδή έχουν κάποια παραπανίσια κιλά. Η διάκριση είναι σωστό να γίνεται από τον γιατρό ο οποίος θα αξιολογήσει το βάρος και το ύψος του παιδιού με βάση την ηλικία του.
- Ο δείκτη μάζας σώματος μπορεί να δείξει εάν το παιδί είναι υπέρβαρο με βάση την ηλικία και το ύψος του.
- Χρησιμοποιώντας το διάγραμμα ανάπτυξης, ο γιατρός θα καθορίσει την εκατοστιαία θέση που βρίσκεται το παιδί σε σύγκριση με άλλα ίδιου φύλου και ηλικίας.
Για να θεωρηθεί ένα παιδί παχύσαρκο θα πρέπει να είναι πάνω από τρεις σταθερές αποκλίσεις από τον μέσο όρο του δείκτη μάζας σώματος. Ο γιατρός θα αξιολογήσει και άλλους παράγοντες που σχετίζονται με το οικογενειακό ιστορικό, πιθανά προβλήματα υγείας, τις διατροφικές συνήθειες, την άσκηση κτλ.
Όταν ο γιατρός διαπιστώσει πως ένα παιδί είναι παχύσαρκο θα ζητήσει να γίνουν ορισμένες αιματολογικές και ορμονικές εξετάσεις για να ελεγχθούν οι τιμές της χοληστερόλης, του σακχάρου, της βιταμίνης D κ.α.
Παχυσαρκία : Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Επειδή το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολύπλευρο, για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί σωστά, το παιδί παρακολουθείται από μια ιατρική ομάδα, η οποία απαρτίζεται από γιατρό, ψυχολόγο και διαιτολόγο. Η θεραπεία βασίζεται στην ηλικία του παιδιού και σε παθήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζει. Συνήθως περιλαμβάνει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού που πάσχει και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική και πιο σπάνια χειρουργική, ώστε να επιτευχθεί η απαραίτητη απώλεια βάρους. Βέβαια αυτές οι μέθοδοι δεν συνιστώνται για τα παιδιά.
Όταν το παιδί είναι υπέρβαρο
Σε αυτήν περίπτωση στόχος είναι το παιδί να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα που θα του επιτρέψει να διατηρήσει το βάρος του, επιβραδύνοντας όμως την προσθήκη νέου καθώς μεγαλώνει. Με αυτό τον τρόπο το παιδί σταδιακά κερδίζει πόντους (ψηλώνει) χωρίς όμως να προσλαμβάνει κιλά.
Όταν το παιδί είναι παχύσαρκο
Σε αυτή την κατηγορία τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με την ηλικία τους. Όταν μιλάμε για παιδιά μέχρι 11 ετών, στοχεύουμε στη διαφοροποίηση της διατροφής τους με στόχο την απώλεια περίπου 1 κιλού το μήνα.
Όταν τα παιδιά είναι στην περίοδο της εφηβείας, διαφοροποιούμε τη διατροφή τους ώστε να χάνουν μέχρι 2 κιλά την εβδομάδα.
Σε κάθε περίπτωση το παιδί καλείται να τρώει πιο υγιεινές τροφές, μικρότερες ποσότητες και φυσικά να ασκείται. Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από το ίδιο το παιδί.
Παχυσαρκία : Μπορεί να προληφθεί;
Η πρόληψη της παχυσαρκίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από του γονείς. Όταν διαπιστώσουν πως το παιδί τους κινδυνεύει να γίνει υπέρβαρο μπορούν να αναστρέψουν την πορεία των πραγμάτων αλλάζοντας καθημερινές συνήθειες.
- Περιορισμός της κατανάλωσης αναψυκτικών και έτοιμου/τυποποιημένου φαγητού.
- Υιοθέτηση διαιτολογίου πλούσιου σε φρούτα και λαχανικά.
- Καθιέρωση πρωινού.
- Προσαρμογή/ μείωση των μερίδων φαγητού ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
- Παρακολούθηση από γιατρό τουλάχιστον μία φορά το χρόνο και έλεγχο του βάρους και του ύψους του παιδιού.
- Αύξηση της άσκησης.
- Αποφυγή σίτισης μπροστά τον υπολογιστή ή την τηλεόραση.
Συμπερασματικά, η παχυσαρκία αποτελεί μια σοβαρή ιατρική πάθηση και όχι απλά ένα πρόβλημα που σχετίζεται με την εξωτερική εμφάνιση. Η αποδοχή του προβλήματος και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής εκτός από την απώλεια βάρους θα αποτρέψουν και την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών στην υγεία που μπορεί να ακολουθούν το παιδί δια βίου. Η υποστήριξη από την οικογένεια και η θέληση του ίδιου του παιδιού, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες στην αντιμετώπιση του προβλήματος.