Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 σε παιδιά, γνωστός και ως νεανικός σακχαρώδης διαβήτης, είναι μια χρόνια αυτοάνοση νόσος κατά την οποία το σώμα του παιδιού (ανοσοποιητικό σύστημα) επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας. Γεγονός που οδηγεί σε παντελή έλλειψη αυτής της ορμόνης. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 χρειάζεται συνεπή φροντίδα, τακτική ιατρική παρακολούθηση και χορήγηση ινσουλίνης.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Ποιος ο ρόλος της ινσουλίνης;
Η ινσουλίνη παράγεται στο πάγκρεας και πιο συγκεκριμένα στα β-κύτταρα. Αποτελεί μια ορμόνη που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό και στον τρόπο με τον οποίο το σώμα παράγει ενέργεια μέσω της πέψης των τροφών.
Κάθε φορά που καταναλώνουμε ένα γεύμα, το πεπτικό σύστημα διασπά τους υδατάνθρακες, τα σάκχαρα και το άμυλο που περιέχουν οι τροφές, σε γλυκόζη. Η γλυκόζη εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και δίνει στον οργανισμό, ενέργεια. Η ινσουλίνη βοηθά τους ιστούς (κυρίως στο ήπαρ, στους μύες, στο λιπώδη ιστό) να απορροφήσουν τη γλυκόζη και ρυθμίζει τα επίπεδά της στο αίμα.
Η παρουσία της είναι απαραίτητη διότι σχετίζεται και με την διατήρηση των ενεργειακών αποθεμάτων (για να καθίσταται εφικτή η ανάπτυξη), αλλά και με την εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου αφού βοηθά στη βελτίωση της μνήμης και συμβάλλει στην ικανότητα μάθησης.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Τι προβλήματα δημιουργεί η έλλειψη ινσουλίνης;
Σε παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, ο οργανισμός καταστρέφει τα β-κύτταρα στο πάγκρεας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει διαθέσιμη ινσουλίνη. Έτσι, η γλυκόζη αντί να μεταβιβάζεται στους ιστούς για να δώσει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια, συσσωρεύεται στο αίμα προκαλώντας:
- Πολυουρία και πολυδιψία: Το σώμα προσπαθεί να απαλλαγεί από την περίσσεια της γλυκόζης μέσω των υγρών, οδηγώντας σε συχνή ενούρηση. Όμως μέσω των ούρων εκτός από τη γλυκόζη, χάνεται και μεγάλη ποσότητα νερού, με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει συχνά διψασμένο.
- Έντονη πείνα: Επειδή δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη για να μεταφέρει τη γλυκόζη στα κύτταρα, οι μύες και τα όργανα στερούνται ενέργειας με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει έντονη πείνα.
- Απώλεια βάρους: Ένα από τα πρώτα σημάδια του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι ανεξήγητη απώλεια βάρους. Το παιδί αρχίζει να χάνει γρήγορα βάρος, αφού χωρίς την ενέργεια που δίνει η γλυκόζη οι ιστοί και τα αποθέματα λίπους συρρικνώνονται.
- Εξάντληση: Τα μειωμένα επίπεδα τη γλυκόζης στα κύτταρα κάνουν το παιδί να νιώθει κουρασμένο.
- Σοβαρές βλάβες: Τα αυξημένα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο νευρικό σύστημα, αλλά και στα αιμοφόρα αγγεία, μακροχρόνια.
- Κετοξέωση: Το σώμα σε μια προσπάθεια να αντικαταστήσει την ενέργεια που θα του έδινε η γλυκόζη, διασπά τα λιποκύτταρα. Από αυτή τη διάσπαση προκύπτουν οι κετόνες, οργανικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. Η συσσώρευση κετονών στο αίμα προκαλεί αυξημένη οξύτητα. Ο συνδυασμός της οξύτητας αυτής με τη συσσώρευση της γλυκόζης (λόγω έλλειψης ινσουλίνης) καλείται κετοξέωση και χρήζει άμεσης θεραπείας. Χαρακτηριστική είναι η οσμή φρούτων στην αναπνοή.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Γιατί εκδηλώνεται; Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
Η ακριβής αιτία εκδήλωσης του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 δεν έχει αποσαφηνιστεί. Μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, δηλαδή στην παρουσία γονιδίων που αυξάνουν το κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου ή σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, δηλαδή σε κάποιον ιό ή τοξίνη που ενεργοποίησε το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε παιδιά με οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη διενεργούνται ειδικές εξετάσεις γενετικών, ανοσολογικών και μεταβολικών δεικτών.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1;
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 μπορεί να εκδηλωθεί αιφνίδια και ορισμένα συμπτώματα περνούν συχνά απαρατήρητα. Το παιδί μπορεί να εμφανίζει:
- πολυδιψία
- πολυφαγία
- εμετούς και ναυτία
- πολυουρία
- θολή όραση
- κόπωση
- λοιμώξεις δέρματος ή ουροποιητικού
- κοιλιακό άλγος
- σύγχυση
- μυϊκή αδυναμία
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Πώς γίνεται η διάγνωση;
Για να διαγνωστεί ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 στο παιδί ο ενδοκρινολόγος θα ζητήσει να πραγματοποιηθούν ορισμένες εξετάσεις. Γίνονται αιμοτολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο του σακχάρου του αίματος, τεστ γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαρίνης, έλεγχος αντισωμάτων, βιοχημικές εξετάσεις καθώς και έλεγχος θυρεοειδούς.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 & Διατροφή
Οι διατροφικές ανάγκες ενός παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι όμοιες με οποιουδήποτε άλλου παιδιού. Όμως υπάρχουν τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά που μπορεί να κρατήσουν την τιμή του σακχάρου σε υψηλά επίπεδα για αρκετές ώρες, γι’ αυτό απαιτείται μεγάλη προσοχή. Με τη βοήθεια ενός ειδικού διατροφολόγου μπορείτε να διαμορφώσετε ένα πρόγραμμα διατροφής που θα περιλαμβάνει τις σωστές ποσότητες κάθε κατηγορίας θρεπτικών ουσιών που πρέπει να λαμβάνει ημερησίως το παιδί, ώστε να αποφεύγονται οι μεγάλες διακυμάνσεις των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα, καθώς και να αυξάνεται και να μεγαλώνει φυσιολογικά.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Ποια η θεραπεία;
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος) απαιτεί η χορήγηση ινσουλίνης. Οι διαθέσιμοι τύποι ινσουλίνης είναι:
- ινσουλίνη ταχείας δράσης (διαρκεί 4 ώρες)
- ινσουλίνης βραχείας δράσης (διαρκεί 4-6 ώρες)
- ινσουλίνη ενδιάμεσης δράσης (διαρκεί 12-24 ώρες)
- ινσουλίνη μακράς δράσης (διαρκεί 20-36 ώρες)
Ανάλογα με τη δόση, την αιματική ροή, τη θέση και την τεχνική ένεσης, η ταχύτητα απορρόφησης της ινσουλίνης ποικίλει.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος θεραπείας είναι με τη χρήση συστημάτων συνεχούς χορήγησης ινσουλίνης (αντλία ινσουλίνης). Η τεχνική αυτή μιμείται την φυσιολογική έκκριση ινσουλίνης από τα β-κύτταρα. Η θεραπεία αυτή επιτρέπει καλό γλυκαιμικό έλεγχο και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενή. Προϋποθέτει όμως εκπαίδευση και τακτική παρακολούθηση. Πρόκειται για μια συσκευή μικρού μεγέθους, συνδεδεμένη όλο το 24ωρο με τον ασθενή με ένα λεπτό σωληνάκι που καταλήγει σε έναν μικρό υποδόριο καθετήρα (στο μηρό ή στην περιοχή της κοιλιάς).
Η ινσουλίνη χορηγείται συνεχώς με αργό ρυθμό στον ασθενή. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται οι βασικές ανάγκες του σε ινσουλίνη. Παράλληλα ο ασθενής εισάγει τα δεδομένα γεύματος καθώς και το σάκχαρο που έχει εκεί τη στιγμή και η αντλία υπολογίζει τις μονάδες ινσουλίνης που θα χρειαστούν επιπλέον. Υπάρχει ακόμη ένας τρόπος λειτουργίας, αυτός της ασύρματης επικοινωνίας με τη συσκευή συνεχούς καταγραφής σακχάρου. Η συσκευή αυτή καταγράφει τις τιμές σακχάρου του ασθενή όλο το 24ωρο, μέσω ενός αισθητήρα που βρίσκεται συνεχώς στο κοιλιακό τοίχωμα του ασθενή και αλλάζει μια φορά την εβδομάδα.
Στο νοσοκομείο Παίδων ΜΗΤΕΡΑ λειτουργεί τμήμα Παιδικού – Εφηβικού Διαβήτη με υπεύθυνο τον Παιδίατρο – Ενδοκρινολόγο Νικόλαο Κεφαλά. Η ομάδα του τμήματος απαρτίζεται από νοσηλευτές, παιδοενδοκρινολόγο – διαβητολόγο, ψυχολόγο και κλινικό διαιτολόγο – διατροφολόγο, οι οποίοι αναλαμβάνουν να νοσηλεύσουν, να στηρίξουν και να εκπαιδεύσουν παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τόσο στην αρχική διάγνωση όσο και στην μετέπειτα πορεία.